علل، واکنشها و پیامدهای تغییر قبله
- علل تغییر قبله
مفسران قرآن علل تغییر قبله را چنین برشمرده‌اند:
- در سال‌های حضور پیامبر(ص)در مکه، خانه کعبه محل نگهداری بت‌های مشرکان بود. از این رو، پیامبر(ص) به طور موقت با فرمان خداوند به بیت المقدس روی گرداند و به این ترتیب، صفوف مسلمانان از مشرکان که به کعبه اهتمام می‌ورزیدند، جدا گشت.
- با تشکیل حکومت پیامبر(ص) در مدینه، جامعه مسلمانان تا حدی استوار گشت و صفوف آنان از دیگران کاملاً مشخص شد. از این رو، دیگر قبله‌بودن بیت المقدس ضرورت نداشت و پیامبر(ص) خواستار تغییر آن شد؛ ضمن آنکه کعبه، کهن‌ترین خانه توحید و اصیل‌ترین کانون پیامبران بود. همچنین با صدور حکم تغییر قبله، مسمانان از یهودیان که به سوی بیت المقدس متوجه بودند، مشخص می‌شدند.
- پس از هجرت پیامبر(ص) به مدینه، یهودیان از قبله‌بودن بیت المقدس، سوءاستفاده کرده و آن را نشانه نقص اسلام و حقانیت خود معرفی می‌کردند. (بقره، ۱۴۶؛ انعام، ۲۰) بنابر برخی روایات، یهودیان مدینه مدعی بودند که مسلمانان قبله‌ای نداشته‌اند و آنان مسلمانان را به سوی بیت المقدس راهنمایی کرده‌اند.
از حکمت‌های تغییر قبله، آزمایش مسلمانان بوده است؛ زیرا آنان که پیرو راستین فرمان خداوند بودند، بدون تعصب و اکراه این تغییر را پذیرفتند؛ ولی آنان که ایمان خالص نداشتند و به مقام تسلیم نرسیده بودند، هم‌آوا با یهودیان، بهانه‌جویی و چون و چرا را آغاز کردند و اطاعت از این دستور را بسیار دشوار یافتند.
- واکنشها و پیامدهای تغییر قبله
تغییر قبله واکنشها و پیامدهایی داشت که برخی از آنها از قرار زیر است:
شماری از مسلمانان از بر باد رفتن پاداش عبادت‌های گذشته خود و مردگانشان ابراز نگرانی کردند. پیامبر(ص) با تلاوت آیه ۱۴۳ سوره بقره به آنان پاسخ داد: وَمَا کَانَ اللَّـهُ لِیُضِیعَ إِیمَانَکُمْ ۚ إِنَّ اللَّـهَ بِالنَّاسِ لَرَ‌ءُوفٌ رَّ‌حِیمٌ
(ترجمه: خدا ایمان شما را تباه نمى‌کند، چراکه او بر مردمان مهربان و بخشاینده است)[ بقره–۱۴۳] .
زبان سرزنش مشرکان متعصب و دشمن اسلام، که مسلمانان را به سبب قبله‌کردن بیت المقدس، نکوهش می کردند، کوتاه شد. بسیاری از دیگر مردم حجاز که علاقه‌ای ویژه به کعبه داشتند، با تغییر قبله مسلمانان به کعبه، به اسلام نزدیک شدند و یکی از موانع اسلام‌آوردن آنها از میان رفت. قرآن به این مطلب اشاره کرده است: «از هر جا بیرون شدی، روی خود را به سوی مسجدالحرام کن تا مردم بهانه‌ای بر ضد شما نداشته باشند.»یهودیان حجاز از این رویداد سخت ناخرسند شدند و به تبلیغ بر ضد مسلمانان پرداختند.
- مطالب فوق گزیده ای از جلسه چهل و دوم سخنرانی تفسیر زیارت عاشورا بود، برای دریافت مطالب کاملتر به فایل صوتی جلسه چهل و سوم مراجعه کنید.
